Khabar Khurak : October 2013

सामान्य अर्थमा मधुमेह भनेको रगतमा चिनी -ग्लुकोज) को मात्रा बढी हुनु हो । कुनै पनि व्यक्तिलाई मधुमेह भएको हो भन्नाका लागि उसको रगतको ग्लुकोजको मात्रा परीक्षण गर्नुपर्छ । बालबालिका र मधुमेह बालबालिकाहरूलाई मधुमेह भयो भन्दा अचम्म मान्नु पर्दैन । हाल बालबालिकामा पनि यो रोग अत्यधिक मात्रामा देखिएको छ । विश्व स्वास्थ्य संघको तथ्याङ्कअनुसार प्रत्येक वर्ष७० हजार बालबालिका -१५ वर्षमुनिका) मा यो रोग थपिने गरेको छ अर्थात् प्रत्येक दिन करिब २ सय बालबालिका मधुमेहबाट ग्रसित हुन्छन् । त्यसमध्ये करिब एक चौथाइ दक्षिण-पर्ूव एसियामा छन् । यी बालबालिकामा मधुमेह- १ अर्थात् रगतमा इन्सुलिनको मात्रा कम भएको मधुमेह लाग्ने गरेको पाइन्छ । तर थोरै संख्यामा मधुमेह- २ बाट पीडित हुने गरेको पनि पाइएको छ । आफ्ना बालबालिकामा मधुमेह पाइयो भन्दा आमाबाबुमा खिन्नता बोध हुनसक्छ, बालबालिकालाई त नहुने कुरै भएन । मधुमेहबारे थाहा नभएका बालबालिका, आफैंलाई मधुमेह भएको र यो निको नहुने रोग हो भनेर बुझ्दा मानसिक रूपमा खिन्नताबोध हुनु तथा असन्तुलन हुनु स्वाभाविक हो । त्यसैले यस्ता बालबालिकास“ग अभिभावक, परिवार एवं समाज समवेदनशील हुनर्ुपर्छ । मधुमेहका लागि एकता भन्ने नारासाथ विश्व मधुमेह संघ -डब्लुडीएफ) यही सन्देश लिएर यस वर्षो विश्व मधुमेह दिवस मनाइरहेछ । यस्ता बालबालिकालाई रोगबारे तथा यसका असर बारेमात्र जानकारी दिएर पुग्दैन । यस रोगका महत्त्वपर्ूण्ा अङ्ग खाना, व्यायाम तथा शारीरिक तौलमा दिनुपर्ने विशेष ध्यान सम्बन्धमा पनि राम्रोस“ग सम्झाउनर्ुपर्छ । भोक लागेको बेला के गर्ने, कस्तो खाना खाने, औषधी कसरी लिने, घाउ-चोटपटकबाट कसरी बच्ने आदि सामान्य दैनिक गतिविधिबारे अभिभावक तथा शिक्षकवर्ग समवेदनशील एवं सचेत हुनर्ुपर्छ । मधुमेह रोगीले के-के गर्नु हु“दैन - ििनयमित औषधी सेवन गरिरहेमा मधुमेहका रोगीको रगतमा ग्लुकोजको मात्रा ठिक्क र्-नर्मल) आउ“दैमा औषधी चिकित्सकको सल्लाहविना छाड्नु हु“दैन । औषधी सेवनले रगतमा ग्लुकोजको मात्रा नर्मल भएको बुझ्नर्ुपर्छ । ििनयमित औषधी सेवन गरिरहेका मधुमेहका रोगीले औषधी सेवन गरेर खाना खानचाहि“ छुटाउन हु“दैन । मिधुमेहका रोगीले सानो घाउ-चोटपटकबाट पनि बच्नर्ुपर्छ । यस्ता व्यक्तिमा सानो घाउ भए पनि चिकित्सकस“ग परामर्श लिनर्ुपर्छ । मिधुमेहका रोगीले लामो समयसम्म सवारीसाधन चलाउनु हु“दैन । लङड्राइभमा जानुपरेमा आराम गर्दै जानर्ुपर्छ र अर्को चालक साथीलाई लानर्ुपर्छ । मिधुमेहका रोगी धूमपानबाट टाढा बच्नर्ुपर्छ । मिधुमेह भएका महिलाले गर्भधारणपर्ूव चिकित्सकस“ग परामर्श लिनर्ुपर्छ र नियमित परीक्षण गरिरहनर्ुपर्छ । मधुमेहका रोगीले खानेकुरा तथा दैनिक गतिविधिमा धेरै नियन्त्रण गर्नुपर्छ । रोगीले चिनी हालेका परिकार, अन्न -भात, रोटी, आलु तथा तरुल र अन्य गुलियो खानेकुरामा) नियन्त्रण राख्नसके यसको खतराबाट बच्न सकिन्छ । यस्ता व्यक्तिले हरियो सागपात धेरै खानर्ुपर्छ । यसले भिटामिन र मिनरलको कमी हुन नदिनुका साथै ग्लुकोजको शोषणमा पनि कमी ल्याउ“छ । त्यस्तै यसका रोगीले शारीरिक व्यायामलाई नियमित गर्नुपर्छ । व्यायामले इन्सुलिनको प्रभावकारिता बढाउनुका साथै रगतमा ग्लुकोजको मात्रामा सन्तुलन ल्याउ“छ । अन्य मेटाबोलिक रक्तसञ्चार र मुटुका खतरामा कमी ल्याउने हुन्छ ।मधुमेहका रोगीका लागि विभिन्न किसिमका खाने औषधी पनि प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । रोगको किसिम रगतमा ग्लुकोजको मात्रा र रोगीको प्रकृतिका आधारमा औषधी छनोट गर्ने गरिन्छ । खाने औषधीले मधुमेहलाई नियन्त्रण गर्न नसकेको अवस्थामा इन्सुलिन र्सर्ुइ पनि प्रपोग गर्नुपर्ने हुनसक्छ । राम्ररी, नियमित, पर्ूण्ारूपले औषघी सेवन गरे मधुमेहबाट हुने खतराहरू जस्तै- मुटुको रोग -मायोकारडियल इन्फाक्सन एम आई, पक्षाघात स्ट्रोम), मृगौलाका समस्या, विभिन्न किसिमका क्यान्सर, विभिन्न किसिमको संक्रमण आदिबाट बच्न सकिन्छ । लेखक, मेची अञ्चल अस्पतालमा कार्यरत छन् । स्रोत:… कान्तिपुर दैनिक स्वास्थ्य यौन जानकारी

तपाईंलाई सामाजिक सञ्जाल 'फेसबुक'को लत बसेको छ भने आजैबाट होसियार हुनुस् । फेसबुकमा सधैं झुम्मिनुले तपाईंको स्मरण शक्तिलाई क्षति पुग्न सक्छ । यति मात्रै भए त हुन्थ्यो नि, तपाईंलाई यसको लतले हिन्दी चलचित्र गजनीको आमिर खान बनाउन सक्छ ।

फेसबुकमा तपाईं या आफ्ना साथीहरूको वालमा कुनै सन्देश पोस्ट गरिएको हेर्नुहुन्छ वा लाइक गर्नुहुन्छ भने अब सतर्क बन्नुस् । साथी वा कसैको वालमा कमेन्ट गर्दार् या ऊसँग छलफलमा जुट्दा तपाईंको स्वास्थ्यलाई हानि पुर्‍याउन सक्ने एक अध्ययनले देखाएको छ । आवश्यकभन्दा बढी फेसबुसक एक्सेस गरेमा तपाईंलाई 'सर्ट टर्म मेमोरी' मा क्षति हुने रोग लाग्न सक्छ ।स्टकहोमस्थित केटीएच रोयल इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलजीका इरिक भन्छन्, 'आजको 'इन्फरमेसन ओभरलोड' को युगमा अफलाइन हुनु स्वास्थ्यका लागि राम्रो हो । किनभने जब तपाईं सोसल मिडियाको एडिक्ट बन्नुहुन्छ, तब तपाईंले धेरै घटनाहरू हेर्न र पढ्न पाउनु हुन्छ । यसले हाम्रो मनमस्तिष्कमा गहिरो प्रभाव छाड्छ । फलस्वरूप हामीमा सम्झने शक्तिको क्षय हुन्छ, हामीलाई बिर्सने रोग लाग्न थाल्छ ।' फ्रानसेन थप्छन्, 'हाम्रो मस्तिष्कको त्यो भाग जसलाई 'वर्किङ मेमोरी' पनि भनिन्छ, घटनाहरूलाई कम समयसम्म मात्र सञ्चित गर्ने क्षमता यसमा हुन्छ ।

फेसबुकले यो क्षमतालाई कम गर्छ ।' उनका अनुसार वर्किङ मेमोरीकै कारण नै मानिसले कुराकानीका क्रममा आवश्यक विषयमा आफ्नो विचार प्रकट गर्ने गर्छन् । उनी भन्छन्, 'जब हामी आवश्यकभन्दा बढी सोसल मिडियाको प्रयोग गर्छौ , यसको इन्फर्मेसन हाम्रो सीमित वर्किङ मेमोरीमा आफ्नो ठाउँ बनाउँछ ।

उक्त मेमोरीले तीनदेखि चार कुराहरूमात्रै एक समयमा सञ्चित गरेर राख्न सक्छ । तर सोसल मिडियाको प्रयोगबाट मस्तिष्कको यो क्षेत्र 'इन्फर्मेसन ओभरलोड' को सिकार भएपछि हाम्रो स्मरण क्षमतामा ह्रास आउन थाल्छ ।.…………. स्रोत: कान्तिपुर दैनिक

Home

Blog Archive